Ukrayna son illərdə beynəlxalq tələbələr üçün ən cəlbedici və münasib təhsil ölkələrindən birinə çevrilib. Avropanın mərkəzində yerləşməsi, zəngin elmi ənənələri, ixtisaslaşmış universitetləri və əlverişli təhsil haqları ilə Ukrayna hər il minlərlə azərbaycanlı və digər xarici tələbənin diqqətini cəlb edir. Bura həm təhsil keyfiyyəti, həm iqtisadi imkanlar, həm də yaşamaq və işləmək üçün əlverişli şərait təqdim edir. Xüsusilə postsovet məkanından olan gənclər üçün Ukraynada təhsil həm əlçatan, həm də müasir texnoloji bazası ilə seçilir. Təhsil sistemində beynəlxalq standartlara uyğunlaşma, müasir laboratoriyalar, tədris proqramlarının zənginliyi və multikultural mühit Ukraynada təhsil almağı daha da populyar edir.
Azərbaycanlı ailələr üçün övladlarının Avropanın elmi mərkəzlərindən birində təhsil alması, gələcək karyera perspektivlərinin artması və keyfiyyətli diplom əldə etməsi önəmli üstünlüklərdən biridir. Amma qərar verməzdən əvvəl əsas məqamlar barədə geniş və dərin məlumat toplamaq, Ukraynada təhsil haqları, təqaüdlər, yaşayış xərcləri, qəbul qaydaları, vizalar və gələcək imkanlar haqqında ətraflı məlumat almaq lazımdır.
UKRAYNADA TƏHSİL SİSTEMİNİN STRUKTURU VƏ ƏSAS XÜSUSİYYƏTLƏRİ
Ukraynada təhsil sistemi, Avropa və keçmiş SSRİ ölkələrinin klassik təhsil modelini özündə birləşdirir. Burada ali təhsil pillələri bakalavr, magistratura və doktorantura səviyyəsində təqdim olunur. Universitetlərin çoxu dövlət tərəfindən maliyyələşdirilir, amma özəl universitetlər də fəaliyyət göstərir. Tədris dili əsasən ukrayna və rus dili olsa da, son illərdə ingilis dilli proqramlar da xeyli artıb.
Ukraynada ali təhsil alan tələbələr, elmi-tədqiqat işlərinə cəlb olunur, müxtəlif beynəlxalq proqramlara qoşula bilirlər. Təhsil müddətləri Avropa Bologna sisteminə uyğun şəkildə tənzimlənib – bakalavr proqramları adətən 4 il, magistratura 1,5-2 il, doktorantura isə 3-4 il davam edir. Universitetlərin çoxu müasir kampuslarla, yeni texnologiyalarla və beynəlxalq mübadilə imkanları ilə seçilir.
UKRAYNADA TƏHSİL HAQLARI: FAKULTƏLƏR ÜZRƏ MÜQAYİSƏ
Ukraynada təhsil haqları həm universitetin reytinqindən, həm tədris proqramının dərəcəsindən, həm də tədris dilindən asılı olaraq dəyişir. Dövlət universitetlərində qiymətlər özəl ali məktəblərə nisbətən aşağıdır. Aşağıdakı cədvəldə ən çox maraq göstərilən sahələr üzrə orta illik təhsil haqları əks olunub:
| İxtisas | Dövlət Universiteti (İllik, ABŞ dolları) | Özəl Universitet (İllik, ABŞ dolları) |
|---|---|---|
| Tibb | 3 500 – 5 500 | 4 000 – 7 000 |
| Mühəndislik | 2 000 – 3 500 | 2 500 – 4 500 |
| İqtisadiyyat | 1 800 – 3 200 | 2 200 – 4 000 |
| Kompüter Elmləri | 2 000 – 3 500 | 2 800 – 4 200 |
| Humanitar Elmlər | 1 700 – 2 800 | 2 000 – 3 500 |
Bundan əlavə, tədris dili də qiymətlərə təsir edir: ingilis dilli proqramlar rus və ya ukrayna dilli proqramlara nisbətən 15-30% daha baha olur. Bu səbəbdən seçim zamanı həm universitetin, həm də tədris proqramının təfərrüatlarını diqqətlə yoxlamaq tövsiyə olunur.
TƏHSİL HAQLARININ ÖDƏNİŞ ŞƏRTLƏRİ
Ukraynada ali məktəblərdə təhsil haqları adətən ildə bir dəfə, ya da iki semestr üzrə ödənir. Bəzi universitetlərdə aylıq ödəniş sistemi də mövcuddur. Təhsil haqqının ödənilməsi üçün tələbələrə universitet tərəfindən rəsmi hesab-faktura göndərilir, ödəniş yalnız bank vasitəsilə və ya rəsmi partnyor agentliklər üzərindən aparılır. Tələbənin qeydiyyatı yalnız ödənişdən sonra təsdiqlənir.
Bəzi hallarda universitetlər ilkin ödəniş tələb edir – adətən bu, təhsil haqqının 20-30%-i həcmində olur. Qalan məbləği isə tələbə dərs ilinin əvvəlində və ya semestrin ortasında ödəyə bilər.
YAŞAYIŞ XƏRCLƏRİ VƏ DİGƏR ÖDƏNİŞLƏR
Təhsil haqqı yalnız universitetdə tədris xərclərini əhatə edir. Bundan əlavə, tələbələr yaşayış, yemək, sığorta, nəqliyyat, şəxsi xərclər və digər əlavə ödəmələri də nəzərə almalıdırlar. Ukraynada yaşayış xərcləri Avropanın bir çox ölkəsi ilə müqayisədə xeyli münasibdir.
| Xərc Növü | Orta Aylıq Məbləğ (ABŞ dolları) |
|---|---|
| Yataqxana | 40 – 100 |
| Kirayə mənzil | 150 – 350 |
| Yemək | 80 – 150 |
| Nəqliyyat | 10 – 20 |
| Sığorta | 50 – 150 (illik) |
Əlavə olaraq, bəzi universitetlər laboratoriya, idman, kitabxana və digər xidmətlər üçün simvolik rüsumlar tələb edə bilər. Yataqxanada qalmaq istəyən tələbələr yer mövcudluğuna görə əvvəlcədən müraciət etməlidirlər.
AZƏRBAYCANLI TƏLƏBƏLƏR ÜÇÜN XÜSUSİ İMKANLAR
Ukraynada azərbaycanlı tələbələr üçün xüsusi qəbul şərtləri, əlavə kurslar və adaptasiya proqramları mövcuddur. Bir çox universitetdə Azərbaycan tələbə təşkilatları, milli mətbəx günləri, mədəni tədbirlər və informasiya dəstəyi təqdim olunur. Təhsil haqlarının ödənişi, sənədlərin qəbulu və yaşayış icazəsinin alınması ilə bağlı universitetlərdə xüsusi xidmətlər yaradılıb.
Əgər azərbaycanlı tələbə beynəlxalq təhsil proqramı və ya ikili diplom proqramında iştirak edirsə, əlavə təqaüd imkanlarından da yararlana bilər. Bir sıra dövlətlərarası razılaşmalar əsasında ayrılan kvotalar çərçivəsində, azərbaycanlı gənclər dövlət büdcəsi hesabına da Ukraynada təhsil ala bilirlər.
TƏQAÜD PROQRAMLARI VƏ ENDİRİMLƏR
Ukraynada təhsil almaq üçün müxtəlif təqaüd proqramları, endirimlər və maliyyə dəstəyi imkanları mövcuddur. Hər il həm dövlət, həm də özəl fondlar tərəfindən xarici tələbələr üçün müəyyən sayda təqaüd ayrılır. Ukrayna universitetlərinin bəzisi akademik göstəriciləri yüksək olan tələbələrə təhsil haqqına 10-50% arası endirim təqdim edir. Bundan başqa, Azərbaycan və Ukrayna hökumətləri arasında bağlanan ikitərəfli sazişlər əsasında bir sıra universitetlərdə xüsusi güzəştlər tətbiq olunur.
QƏBUL QAYDALARI VƏ VİZA İŞLƏRİ
Ukraynada ali məktəblərə qəbul üçün əsas şərtlər aşağıdakılardır:
- Tam orta təhsil haqqında attestat (azərbaycan dilində və notarial təsdiqli tərcüməsi)
- Pasportun surəti və biometrik məlumatlar
- Dərslik və digər sənədlər üçün universitetin rəsmi dəvət məktubu
- Tibbi arayış və Hepatit B/C testləri
- Təhsil haqqının ödənişi barədə təsdiq
Ukraynaya təhsil vizası (D tipli) üçün müraciət prosesində, tələbə universitetin qəbul məktubunu, təhsil haqqının ödənişi haqqında qəbzi, yaşayış və maliyyə təminatını təsdiqləyən sənədləri səfirliyə təqdim etməlidir. Adətən viza prosesi 1-2 həftə çəkir. Vizadan sonra tələbələr ölkəyə daxil olduqdan 10 gün ərzində yaşayış qeydiyyatından keçməlidirlər.
UKRAYNADA TƏHSİLİN KEYFİYYƏTİ VƏ BEYNƏLXALQ TANINMA
Ukrayna universitetləri təhsil keyfiyyəti baxımından Avropanın bir çox ali məktəbləri ilə rəqabət aparır. Xüsusilə tibb, mühəndislik və informasiya texnologiyaları sahəsində hazırlanan mütəxəssislər dünya səviyyəsində tanınır və diplomları bir çox ölkədə nostrifikasiya olunur. Ukrayna universitetlərinin çoxu Avropa Universitetlər Assosiasiyasının və digər beynəlxalq təşkilatların üzvüdür. Proqramların əksəriyyəti ECTS (European Credit Transfer and Accumulation System) kredit sistemi ilə aparılır və tələbələr məzun olduqdan sonra Avropanın, Türkiyənin, ABŞ-ın və digər ölkələrin universitetlərində təhsillərini davam etdirə bilirlər.
AZƏRBAYCANLI TƏLƏBƏLƏRİN DİQQƏT YETİRMƏLİ OLDUĞU XÜSUSİ MƏQAMLAR
Ukraynada təhsil almaq istəyən azərbaycanlı tələbələr, universitet seçimi zamanı rəsmi akkreditasiya və dövlət tanınması məsələsinə diqqət yetirməlidirlər. Son illərdə bəzi özəl təhsil müəssisələrinin fəaliyyəti ilə bağlı problemlər yaranıb, buna görə rəsmi siyahılarda olan ali məktəblər və dövlət universitetləri üstün tutulmalıdır. Qeydiyyat prosesi zamanı bütün sənədlərin düzgünlüyü və tərcümələrinin təsdiqi xüsusi önəm daşıyır.
Bundan əlavə, təhsil haqqının ödənişi yalnız universitetin rəsmi hesabına və ya akkreditə olunmuş agentlik vasitəsilə aparılmalıdır. Qeyri-rəsmi şəxslər və ya vasitəçilər vasitəsilə ödənişlərdən qaçmaq məsləhət görülür. Tələbələr həmçinin, yaşamaq icazəsi, sığorta və hüquqi dəstək məsələlərində universitetin beynəlxalq əlaqələr şöbəsinə müraciət etməlidirlər.
GƏLƏCƏK İMKANLAR VƏ KARYERA PERSPEKTİVLƏRİ
Ukraynada təhsil alan tələbələr üçün məzun olduqdan sonra müxtəlif karyera imkanları açılır. Diplomların beynəlxalq tanınması, multikultural təhsil mühiti, əmək bazarında rəqabətqabiliyyətli bilik və bacarıqlar əldə etmək Ukraynada oxumağın əsas üstünlükləridir. Azərbaycanlı məzunlar həm Ukraynada, həm Azərbaycanda, həm də digər Avropa ölkələrində asanlıqla iş tapa bilirlər. Ukrayna universitetləri tələbələr üçün təcrübə proqramları, karyera mərkəzləri və iş yarmarkaları təşkil edir.
Bundan başqa, bəzi universitetlər məzunlara ölkədə işləmək və qalmaq üçün əlavə hüquqlar təqdim edir, bu isə tələbələr üçün əlavə imkanlar yaradır. Təhsil müddətində alınan təcrübə və biliklər, gələcəkdə elmi-tədqiqat, sahibkarlıq və dövlət sektorunda uğurlu karyera qurmaq üçün güclü əsas yaradır.
Ukraynada təhsil almaq Azərbaycanlı gənclər üçün həm əlverişli qiymət, həm yüksək səviyyəli tədris, həm də beynəlxalq diplom imkanları baxımından əla seçimdir. Bütün sənədlərin düzgün hazırlanması, etibarlı universitet seçimi, təhsil haqqı və yaşayış xərclərinin öncədən hesablanması tələbələrin adaptasiyasını asanlaşdırır. Yaxşı planlanmış təhsil prosesi gələcəkdə uğurlu karyera və şəxsi inkişaf üçün yeni imkanlar yaradır.
Ən çox verilən suallar
-
Ukraynada ali təhsil haqları nə qədərdir?
Ukraynada ali təhsil haqları universitetin statusuna, fakültəsinə, tədris dilinə və proqram səviyyəsinə görə dəyişir. Dövlət universitetlərində illik təhsil haqqı orta hesabla 1800–5500 ABŞ dolları arası dəyişir. Özəl universitetlərdə bu məbləğ bir qədər yüksək olur. Xüsusilə tibb və mühəndislik sahələrində ödənişlər daha yüksəkdir. -
Təhsil haqqını necə və hansı mərhələdə ödəmək lazımdır?
Adətən tələbələr qəbul məktubu aldıqdan sonra ilkin ödəniş (ümumi məbləğin 20-30%-i) edirlər. Qalan hissə isə semestrin əvvəlində və ya illik ödəniş kimi universitetə köçürülür. Ödənişlər yalnız universitetin rəsmi hesabına və ya akkreditə olunmuş agentliklər vasitəsilə aparılır. -
Təhsil haqları ingilis və rus/ukrayna dilində fərqlənirmi?
Bəli, fərqlənir. İngilis dilli proqramlarda təhsil haqları, adətən rus və ya ukrayna dilli proqramlara nisbətən 15-30% daha yüksəkdir. Bu, müəllim heyətinin, resursların və proqramın beynəlxalq akkreditasiyasının əlavə xərcləri ilə bağlıdır. -
Azərbaycanlı tələbələr üçün xüsusi təqaüdlər varmı?
Bəli, Ukraynada bir sıra universitetlər akademik göstəriciləri yüksək olan tələbələrə və ya dövlətlərarası razılaşmalar çərçivəsində azərbaycanlılara təqaüdlər və ya təhsil haqqına endirimlər təqdim edir. Eyni zamanda, bir sıra beynəlxalq fondların təqaüd proqramları mövcuddur. -
Təhsil haqqı yaşayış və digər xərcləri də əhatə edirmi?
Xeyr, təhsil haqqı yalnız universitetdə tədris prosesinə görə alınır. Yaşayış (yataqxana, mənzil), sığorta, qida, nəqliyyat və şəxsi xərclər tələbə tərəfindən ayrıca ödənilir. -
Ən münasib təhsil haqları olan ixtisaslar hansılardır?
Ukraynada ən münasib təhsil haqları humanitar və sosial ixtisaslar, müəllimlik və bəzi iqtisadiyyat sahələrindədir. Tibb, stomatologiya və mühəndislik isə adətən daha baha başa gəlir. -
Ukraynada yataqxana haqqı və yaşayış xərcləri nə qədərdir?
Yataqxana üçün aylıq ödənişlər adətən 40–100 ABŞ dolları təşkil edir. Mənzil kirayələyən tələbələr üçün isə aylıq xərc 150–350 dollar civarındadır. Yemək və digər xərclərlə birlikdə aylıq ümumi xərclər 250–500 dollar arası dəyişə bilər. -
Təhsil haqqının ödənilməsində hansı təhlükəsizlik tədbirləri görülməlidir?
Təhsil haqqını yalnız universitetin rəsmi hesabına və ya rəsmi partnyor agentlik vasitəsilə köçürmək lazımdır. Qeyri-rəsmi vasitəçilərdən istifadə etmək və ya nağd ödənişlər riskli ola bilər. -
Ukrayna diplomu Azərbaycanda və digər ölkələrdə tanınırmı?
Ukrayna universitetlərinin diplomları dünyanın bir çox ölkəsində, o cümlədən Azərbaycanda nostrifikasiya və tanınma prosedurundan keçməklə qəbul edilir. Xüsusilə dövlət universitetlərinin diplomları daha geniş tanınır. -
Ukraynada təhsil almaq üçün viza almaq lazımdırmı?
Bəli, Ukraynada təhsil almaq üçün tələbələrə xüsusi D tipli (uzunmüddətli) viza verilir. Viza üçün universitetin qəbul məktubu, təhsil haqqı ödənişi barədə sənəd, yaşayış və sığorta sənədləri lazımdır.
