Türkiyə son illərdə Cənubi Qafqaz və Orta Asiya ölkələrinin gəncləri üçün ali təhsil baxımından cəlbedici mərkəzə çevrilib. Azərbaycanlı tələbələrin isə bu ölkədə təhsil almağa marağı getdikcə artır. Səbəblər arasında münasib təhsil xərcləri, geniş ixtisas seçimi, beynəlxalq akkreditasiyalı diplom və əlverişli coğrafi mövqe ön plana çıxır. Türkiyə universitetləri təhsil haqlarının münasibliyi ilə bərabər, tələbələrə müxtəlif maliyyə güzəştləri və təqaüd proqramları da təqdim edir.
Son statistikaya əsasən, hazırda Türkiyədə 20 min nəfərdən artıq Azərbaycan vətəndaşı müxtəlif təhsil pillələrində oxuyur. Bu rəqəmin artmasında həm qəbul qaydalarının sadələşməsi, həm də uyğun qiymət siyasətinin təsiri böyükdür.
Türkiyə Təhsil Quruluşu və Ümumi Maliyyə Çərçivəsi
Türkiyədə ali təhsil Bolonya razılaşmalarına uyğun həyata keçirilir. Burada təhsil kreditləri AKTS sistemi əsasında hesablanır. Hər bir tələbənin ödəyəcəyi təhsil haqqı aşağıdakı faktorlardan asılıdır:
- Seçilən universitetin statusu (dövlət və ya özəl)
- İxtisasın mürəkkəbliyi və istiqaməti
- Təhsil prosesinin türkcə və ya ingiliscə aparılması
- Universitetin mövqeyi və beynəlxalq tanınması
Dövlət universitetlərində ödənişlər daha azdır. Özəl və vəqf universitetlərində isə qiymətlər yüksək olsa da, fərqli güzəşt və təqaüd şərtləri təklif olunur.
Universitetlərə görə Təhsil Ödənişləri
Aşağıdakı cədvəldə müxtəlif universitetlər üzrə təhsil haqqılarının ümumi çərçivəsi əks olunub:
| Universitet Kateqoriyası | İxtisas Qrupu | İllik Təhsil Ödənişi |
|---|---|---|
| Dövlət Universitetləri | Sosial və Humanitar Proqramlar | 300 – 800 ABŞ dolları |
| Dövlət Universitetləri | İT və Mühəndislik İxtisasları | 500 – 1.500 ABŞ dolları |
| Dövlət Universitetləri | Tibb və Sağlamlıq Sahələri | 2.000 – 4.000 ABŞ dolları |
| Özəl və Vəqf Universitetləri | Sosial və Humanitar Proqramlar | 3.000 – 7.000 ABŞ dolları |
| Özəl və Vəqf Universitetləri | İT və Texnologiya İxtisasları | 4.000 – 9.000 ABŞ dolları |
| Özəl və Vəqf Universitetləri | Tibb və Sağlamlıq Proqramları | 8.000 – 25.000 ABŞ dolları |
Ödənişlərin çoxu semestr və ya aylıq bölmələrlə həyata keçirilə bilər.
Sahələr üzrə Ödəniş Fərqləri
İxtisas sahəsinə uyğun olaraq təhsil ödənişləri fərqlənir:
- Tibb və stomatologiya üzrə dövlət universitetlərində 2.000 – 4.000 dollar, özəl universitetlərdə isə 10.000 – 25.000 dollar aralığında dəyişir
- Mühəndislik və İT sahələrində dövlət sektorunda 500 – 1.500 dollar, özəl universitetlərdə 4.000 – 9.000 dollar arası ödəniş tələb olunur
- Hüquq və Beynəlxalq Münasibətlər sahəsində dövlət təhsil haqları 500 – 1.000 dollar, özəl universitetlərdə isə 3.000 – 8.000 dollar arasındadır
- Biznes və İqtisadiyyat üzrə dövlət universitetlərində 300 – 800 dollar, özəl universitetlərdə 3.000 – 7.000 dollar tələb olunur
Əlavə ödənişlərə laboratoriya istifadəsi, dərsliklər və tələbə bileti daxil ola bilər.
Azərbaycanlılara Xüsusi Təqaüd və Maliyyə Dəstəyi
Türkiyədə oxuyan Azərbaycan vətəndaşları üçün aşağıdakı maliyyə dəstəkləri nəzərdə tutulur:
- Türkiye Bursları proqramı çərçivəsində tam və ya qismən təhsil ödənişinin aradan qaldırılması, eyni zamanda yaşayış və sığorta xərclərinin qarşılanması
- Universitetlərin daxili təqaüd imkanları – Akademik müvəffəqiyyət və dil biliklərinə görə 25-100% arası güzəşt imkanı
- Sosial aktivlik və mədəni layihələrdə iştirak edən tələbələr üçün əlavə dəstək
- Erasmus+ və Mevlana proqramları vasitəsilə beynəlxalq təhsil və maliyyə yardımı
Bəzi universitetlər GPA göstəricisi yüksək olan və ictimai fəallıq nümayiş etdirən tələbələrə avtomatik təqaüd təqdim edir.
Yaşayış və Digər Əlavə Xərclər
Təhsil haqqından başqa tələbənin gündəlik xərcləri aşağıdakı kimidir:
- Yataqxana və yaşayış – aylıq 300 – 700 dollar
- İctimai nəqliyyat – aylıq 30 – 50 dollar
- Ərzaq və şəxsi ehtiyaclar – aylıq 150 – 300 dollar
- Kitab və dərs vəsaiti – illik 200 – 500 dollar
Özəl universitetlərin çoxunda yataqxana və nəqliyyat üçün əlavə endirimlər mümkündür.
Azərbaycanlı Tələbələrlə Bağlı Rəqəmlər və Faktlar
Statistikaya görə:
- 2023-cü ildə Türkiyədə 20.500-dən çox Azərbaycanlı tələbə təhsil alır
- Onların 65%-i özəl və vəqf universitetlərini, 35%-i dövlət sektorunu seçib
- Ən populyar ixtisaslar arasında İT (27%), mühəndislik (23%), biznes və iqtisadiyyat (18%), tibb və səhiyyə (15%), hüquq və diplomatiya (10%) yer alır
- Təxminən 40% Azərbaycanlı tələbə təqaüd və maliyyə güzəştlərindən yararlanır
Təhsil Xərclərindən Kənar Tələbə Həyatı və Gündəlik Giderlər
Təkcə universitet ödənişləri ilə Türkiyədə təhsil prosesi yekunlaşmır. Hər bir tələbə üçün təhsil xərclərindən əlavə gündəlik ehtiyacların təmin edilməsi də vacibdir. Azərbaycanlı tələbələrin paylaşdığı təcrübəyə əsasən, Türkiyədə yaşayış xərcləri aşağıdakı şəkildə bölünür:
- Əgər tələbə universitetin yataqxanasında qalırsa, aylıq yaşayış xərcləri orta hesabla 300 – 500 dollar arasında dəyişir
- Şəxsi kirayə mənzil və ya tələbə evi seçənlər üçün bu məbləğ 500 – 700 dollar və daha çox ola bilər
- Nəqliyyat xərcləri tələbənin şəhərindən və nəqliyyat kartı seçimindən asılı olaraq aylıq 30 – 50 dollar civarındadır
- Ərzaq və gündəlik ehtiyaclar üçün tələbələrin xərclədiyi vəsait aylıq 150 – 300 dollar təşkil edir
Bəzi universitetlər öz tələbələrinə xüsusi nəqliyyat güzəştləri, sosial fəaliyyətlərdə iştirak üçün pulsuz imkanlar və əlavə xidmətlər təqdim edir. Bu baxımdan, yalnız təhsil haqqını deyil, yaşayış xərclərini də düzgün planlaşdırmaq vacibdir.
Ən Son Yeniliklər və Gələcəkdə Gözlənilən Dəyişikliklər
Ən son tətbiq edilən dəyişikliklər:
- Elektron qeydiyyat və sənəd təqdim etmə sisteminin istifadəyə verilməsi
- Ödəniş sistemlərində daha elastik mexanizmlərin tətbiqi
- Yüksək akademik nəticələrə görə avtomatik təqaüd proqramlarının genişlənməsi
- Praktiki təcrübə və startap layihələrində tələbələr üçün əlavə imkanlar yaradılması
- Distant və onlayn təhsil modellərinin inkişaf etdirilməsi
Azərbaycanlı Tələbələr üçün Əlavə Üstünlüklər
- Dil və mədəniyyət oxşarlığı tələbələrin adaptasiyasını asanlaşdırır
- Türkiyə diplomları dünyanın əksər ölkələrində rəsmi şəkildə tanınır
- Azərbaycanlı tələbələr üçün xüsusi ixtisas seçimi və əlavə kvotalar tətbiq olunur
- Beynəlxalq təcrübə proqramları sayəsində əlavə bilik və bacarıqlar əldə etmək mümkündür
Türkiyə universitetlərində təhsil almaq, xüsusilə Azərbaycanlı tələbələr üçün həm əlverişli qiymət siyasəti, həm də yüksək səviyyəli təhsil imkanları təqdim edir. İstənilən sahədə münasib təhsil haqqı, geniş təqaüd imkanları və beynəlxalq tanınan diplom əldə etmək üçün Türkiyə ən yaxşı seçimlərdən biri sayılır. Doğru proqram və universitet seçimi isə tələbənin gələcək uğur yolunu müəyyən edir.
Ən Çox Soruşulan Suallar
Dövlət universitetlərində bəzi ixtisaslar üzrə illik ödəniş 300 ABŞ dollarından başlayır. Özəl universitetlərdə isə ödənişlər sahəyə görə dəyişir və daha yüksək ola bilər.
Türkiye Bursları, universitet daxili endirimlər və akademik nəticəyə əsaslanan müxtəlif təqaüd proqramları Azərbaycanlı tələbələr üçün geniş imkanlar yaradır.
Orta hesabla bir tələbənin yataqxana və gündəlik xərcləri daxil olmaqla aylıq büdcəsi 400 – 700 dollar arasında dəyişir.
Universitetin dövlət və ya özəl olması, ixtisas seçimi, təhsil dilinin türk və ya ingilis dili olması və universitetin reytinqi ödənişlərin məbləğinə təsir edir.
Bəli, özəl və vəqf universitetlərində ödənişlər dövlət universitetlərinə nisbətən yüksəkdir, lakin həmin təhsil müəssisələri tələbələrə geniş təqaüd və endirim imkanları təqdim edir.
Dövlət universitetlərində tibb ixtisasının illik ödənişi 2.000 – 4.000 dollar, özəl universitetlərdə isə bu məbləğ 10.000 – 25.000 dollar arasında dəyişir.
Əksər universitetlərdə təhsil haqqı semestr və ya aylıq hissələrə bölünərək ödənilə bilər. Bu, tələbələrin ödəniş prosesini asanlaşdırır.
Bəli, tələbələrə yataqxana, nəqliyyat güzəştləri, sosial fəaliyyət imkanları və əlavə akademik dəstək təqdim olunur.
Bəli, tələbələr Erasmus+, Mevlana və digər beynəlxalq mübadilə proqramları vasitəsilə Avropa və digər ölkələrdə təhsil və təcrübə əldə edə bilirlər.
Ən böyük yenilik elektron qeydiyyatın tətbiqi, yüksək GPA göstəricilərinə görə avtomatik təqaüd verilməsi və təhsil haqlarında elastik ödəniş mexanizmlərinin yaradılmasıdır.
