Rumıniya son illərdə təhsil sistemində modern texnologiyaların tətbiqinə böyük diqqət ayırır. İnkişaf etmiş Avropa ölkəsi kimi, Rumıniya həm ənənəvi təhsil formalarını, həm də müasir distant və qiyabi təhsil imkanlarını paralel şəkildə təklif edir. Distant və qiyabi təhsil xüsusilə pandemiya dövründə daha geniş yayılaraq, ölkənin ali və orta təhsil mühitində əsas istiqamətlərdən birinə çevrildi. Əhalinin rəqəmsal savadlılığının artması, internetin sürətli inkişafı və iş bazarında çevik ixtisaslaşma ehtiyacı Rumıniyada bu təhsil formalarına marağı ciddi şəkildə artırıb.
Distant və qiyabi təhsil, fərqli yaş və statusda olan insanların təhsil alma imkanlarını genişləndirir. Xüsusilə iş fəaliyyətində olan, ailə məsuliyyəti daşıyan və ya xarici ölkələrdə yaşayan şəxslər üçün bu model çox əlverişlidir. Rumıniyanın universitetləri və peşə məktəbləri beynəlxalq səviyyədə akkreditə olunmuş proqramlar təqdim edərək, tələbələrə həm Rumıniya daxilində, həm də xaricdə rəqabət qabiliyyətli biliklər qazandırır.
Rumıniyada Distant Təhsil Modeli və Onun Xüsusiyyətləri
Rumıniyada distant təhsil, əsasən, ali məktəblər və bir sıra kolleclər tərəfindən təklif olunur. Bu modeldə tədrisin böyük hissəsi onlayn platformalar üzərindən keçirilir. Universitetlər, öz virtual mühitlərində tələbələr üçün xüsusi tədris materialları, videodərslər, forumlar və qiymətləndirmə vasitələri yaradır. Distant təhsil proqramları həm bakalavr, həm də magistratura səviyyəsində mümkündür və bəzi hallarda doktorantura pilləsi üçün də tətbiq edilir.
Tələbələr fiziki olaraq universitetə gəlmədən, müəllim və qrup yoldaşları ilə onlayn əlaqə saxlayır, layihələr və seminar işləri təqdim edirlər. Rumıniyada distant təhsildə ən çox istifadə olunan platformalara Moodle, Blackboard, Google Classroom və Zoom daxildir. Universitetlər dərs cədvəllərini çevik tərtib edərək, fərqli vaxt zonalarında yaşayan tələbələrə də uyğun imkanlar yaradır. Qeyd etmək lazımdır ki, distant təhsil üzrə diplomlar tamamilə rəsmi və tanınmış hesab olunur, məzunlar həm Rumıniyada, həm də Avropa İttifaqı ölkələrində öz ixtisasları üzrə işləyə bilirlər.
Qiyabi Təhsilin Tarixi və İnkişafı
Rumıniyada qiyabi təhsilin kökləri ötən əsrin əvvəllərinə gedib çıxır. İlk dəfə olaraq, böyük universitetlər bu formata məhdud imkanları olan, işləyən və ya regionlarda yaşayan şəxslər üçün müraciət etdilər. Qiyabi təhsil ənənəvi tədris proqramının bir hissəsini təşkil edir. Müasir dövrdə isə bu forma texnoloji alətlərin və internetin inteqrasiyası ilə daha da təkmilləşdirilib. Qiyabi proqramlar əsasən ali təhsil müəssisələrində tətbiq olunur və tələbələr semestr ərzində bir neçə dəfə universitetdə olmaq şərti ilə təhsil alırlar. Əksər fənlər üzrə dərslər onlayn keçirilir, imtahan və qiymətləndirmə mərhələləri isə universitetdə, ənənəvi qaydada baş tutur.
Rumıniyada qiyabi təhsil üzrə qəbul olunan tələbələr ənənəvi təhsil alanlarla eyni hüquqlara malikdir. Qiyabi və distant təhsilin diplomu tam hüquqlu ali təhsil sənədi sayılır və işə qəbulda heç bir fərq qoyulmur. Bu baxımdan Rumıniya ali təhsil sistemi Avropa standartlarına tam uyğundur.
Distant və Qiyabi Təhsil Proqramlarına Qəbul Qaydaları
Rumıniyada distant və qiyabi təhsil proqramlarına qəbul qaydaları ənənəvi əyani təhsildən çox da fərqlənmir. Əsasən aşağıdakı mərhələlər tələb olunur:
- Ərizə və sənəd qəbulu: Tələbələr ali məktəblərin rəsmi internet səhifəsindən və ya portal vasitəsilə qeydiyyatdan keçib lazımi sənədləri (attestat, bakalavr diplomu, şəxsiyyət vəsiqəsi və s.) təqdim etməlidirlər.
- Qəbul imtahanı: Bəzi universitetlərdə ixtisas üzrə imtahan və ya müsahibə təşkil olunur. Lakin bir çox proqramlar yalnız sənəd analizi ilə qəbul həyata keçirir.
- Tədris dili: Rumıniyada distant və qiyabi təhsil proqramları rumın dili ilə yanaşı, ingilis və bəzən fransız dilində də təşkil edilir.
- Qəbul kvotası: Ənənəvi əyani və qiyabi/distant proqramlar üzrə kvotalar ayrıca müəyyən edilir.
Xarici vətəndaşlar üçün əlavə olaraq dil sertifikatı, apostil və ya təsdiqlənmiş diplom tələbi ola bilər. Azərbaycan vətəndaşları üçün isə bir çox hallarda yalnız attestat və ya bakalavr diplomu yetərlidir.
Distant və Qiyabi Təhsil üzrə İxtisaslar və Universitetlər
Rumıniyada distant və qiyabi təhsil proqramları müxtəlif ixtisaslar üzrə həyata keçirilir. Ən populyar sahələr bunlardır: iqtisadiyyat, menecment, hüquq, psixologiya, kompüter elmləri, pedaqogika, jurnalistika, riyaziyyat, dil və ədəbiyyat, beynəlxalq münasibətlər, mühəndislik və biznes idarəçiliyi.
Böyük universitetlər sırasında “Universitatea din București”, “Universitatea Babeș-Bolyai”, “Universitatea Alexandru Ioan Cuza din Iași”, “Universitatea Politehnica din București” və “Universitatea de Vest din Timișoara” xüsusi yer tutur. Həmçinin, bəzi özəl ali təhsil müəssisələri də distant və qiyabi təhsil təklif edir. Universitetlərin hər birində distant və qiyabi proqramların siyahısı fərqlidir və hər il yenilənir.
Distant və Qiyabi Təhsilin Üstünlükləri
Rumıniyada distant və qiyabi təhsil formalarının əsas üstünlükləri bunlardır:
- Elastiklik və vaxt qrafiki: Tələbələr öz iş və ailə həyatına uyğun dərs proqramı qurur, dərsləri gecə və ya istənilən vaxt izləyə bilir.
- Coğrafi sərhəd olmadan təhsil: Hər yerdən, hətta ölkədən kənarda da Rumıniya universitetlərinin proqramlarında iştirak mümkündür.
- Azaldılmış xərclər: Əyani təhsilə nisbətən yol, yaşayış və əlavə xərclər olmur.
- Rəqəmsal bacarıqların inkişafı: Tələbələr kompüter, internet və digər texnoloji vasitələrlə işləmək vərdişlərini artırır.
- Peşəkar fəaliyyətlə paralel təhsil: İşləyənlər üçün ideal modeldir, karyeranı dayandırmadan təhsil almaq mümkündür.
- Dövlət və beynəlxalq tanınma: Diplomlar Avropa və dünya miqyasında etibarlıdır.
Distant və Qiyabi Təhsildə Qarşılaşılan Çətinliklər
Rumıniyada distant və qiyabi təhsil modelinin uğurları ilə yanaşı, bəzi problemləri də mövcuddur:
- Özünüidarə və motivasiya problemi: Tələbələr müstəqil şəkildə dərs oxumağa və tapşırıqları vaxtında yerinə yetirməyə öyrəşməlidir.
- Texniki problemlər: İnternetin zəifliyi, platformaların nasazlığı bəzən tədris prosesinə mane ola bilər.
- Canlı ünsiyyətin azlığı: Əyani dərslərdəki sosial əlaqələr və müəllim-tələbə münasibəti daha zəifdir.
- Qiymətləndirmədə obyektivliyin təminatı: Onlayn imtahan və tapşırıqlarda bəzən fırıldaqçılıq halları mümkündür.
- İxtisas seçimində məhdudiyyət: Bəzi praktiki ixtisaslar distant və ya qiyabi şəkildə öyrədilmir.
Distant və Qiyabi Təhsil üzrə Maliyyə və Təhsil Haqqları
Rumıniyada distant və qiyabi təhsil üzrə təhsil haqları ənənəvi əyani təhsillə müqayisədə daha münasibdir. Dövlət universitetlərində illik təhsil haqqı bakalavr pilləsi üçün 1000-2000 avro, magistratura üçün isə 1500-2500 avro arasında dəyişir. Özəl universitetlərdə isə bu məbləğ bir qədər yüksək ola bilər.
Əlavə olaraq, tələbələr təqaüd və maliyyə dəstəyi proqramlarından da yararlana bilirlər. Rumıniya universitetləri Avropa İttifaqı ölkələrinin vətəndaşları üçün daha əlverişli təhsil haqqı tətbiq edir. Xarici vətəndaşlar üçün də endirimli və ya xüsusi təqaüd proqramları mövcuddur. Bundan əlavə, bir çox distant və qiyabi proqramlarda tələbələr işləyə-işləyə ödənişi mərhələli şəkildə həyata keçirə bilirlər.
Rəqəmsal Resurslar və Onlayn Platformalar
Rumıniya universitetləri distant və qiyabi təhsil üçün müasir rəqəmsal resurslardan istifadə edir. Tələbələr üçün elektron kitabxanalar, e-learning portalı, videodərs arxivi, forumlar və test platformaları yaradılıb. Həmçinin, “Erasmus+” proqramı çərçivəsində tələbələr xarici ali məktəblərlə təcrübə mübadiləsi edə bilirlər. Tələbələr istənilən vaxt müəllimə sual göndərə, interaktiv müzakirələrdə iştirak edə və materialları yükləyə bilirlər.
Qiyabi və Distant Təhsilin Gələcəyi və İnkişaf Perspektivləri
Rumıniyada distant və qiyabi təhsil getdikcə daha çox tələbə tərəfindən seçilir. Avropa Komissiyasının dəstəyi, dövlətin innovasiyaya açıq siyasəti və əmək bazarının dəyişən tələbləri bu sahənin inkişafına təkan verir. Hazırda bir çox ali məktəb onlayn platformaların funksionallığını artırır, müəllim heyəti xüsusi təlimlərdən keçir və proqramların akkreditasiyası mütəmadi yenilənir. Eyni zamanda, işəgötürənlərin distant və qiyabi diplomlara münasibəti daha da pozitivləşir. Bu formaların gələcəkdə tamamilə rəqəmsallaşacağı və yeni, hibrid tədris modellərinin yaranacağı proqnozlaşdırılır.
Rumıniyada Distant və Qiyabi Təhsil Alan Azərbaycanlı Tələbələr
Azərbaycanlı gənclər arasında Rumıniyada distant və qiyabi təhsil almaq tendensiyası artmaqdadır. Buna səbəb həm Avropa diplomunun tanınması, həm də uyğun qiymət və çevik təhsil imkanlarıdır. Azərbaycanlı tələbələr iqtisadiyyat, hüquq, biznes, mühəndislik və digər ixtisaslara üstünlük verirlər. Qiyabi və distant model azərbaycanlı tələbələrə iş və təhsil balansını qorumağa, həm ölkə daxilində, həm də xaricdə karyera qurmağa şərait yaradır.
Rumıniyada distant və qiyabi təhsil XXI əsrin çağırışlarına uyğun, innovativ və universal bir model olaraq formalaşıb. Geniş ixtisas seçimi, beynəlxalq tanınan diplom, elastik dərs cədvəli və müasir rəqəmsal resurslar bu təhsil formalarını cəlbedici edir. Həm Rumıniya vətəndaşları, həm də xarici tələbələr üçün distant və qiyabi təhsil imkanları hər il daha da genişlənir. Eyni zamanda, təhsil alanların peşəkar və şəxsi inkişafına töhfə verir, yeni karyera imkanları açır. Bu model gələcəkdə Avropa və dünya təhsil sistemində önəmli yer tutacaq və fərqli həyat tərzi olan insanlar üçün əvəzsiz seçim olacaq.
