Son illərdə Azərbaycan və digər xarici ölkələrdən olan tələbələr üçün Bolqarıstan, münasib qiymətə və keyfiyyətli ali təhsil imkanları ilə seçilən populyar təhsil ölkələrindən birinə çevrilib. Bu ölkənin universitetləri Avropa təhsil sisteminə inteqrasiya olunub, diplomları Avropa Birliyi və bir sıra başqa ölkələrdə tanınır. Bolqarıstan universitetləri həm elmi, həm də praktiki tədrisə böyük önəm verir, tələbələrə müasir laboratoriyalarda və tədqiqat mərkəzlərində çalışma imkanı yaradır. Xüsusilə doktorantura (PhD) təhsili almaq istəyənlər üçün Bolqarıstanda həm təhsil haqqı, həm də yaşayış xərcləri nisbətən münasibdir. Bu da tələbələrin daha rahat şəraitdə elmi fəaliyyətlə məşğul olmasına və öz ixtisas sahələrində dərin bilik və təcrübə qazanmasına şərait yaradır. Bununla yanaşı, Bolqarıstanda təhsil alan xarici tələbələr çoxmillətli və tolerant bir mühitdə oxuma şansı əldə edirlər ki, bu da onların beynəlxalq əlaqələrini və dünyagörüşünü genişləndirir. Universitetlərin əksəriyyəti ingilis və bolqar dillərində təhsil proqramları təqdim edir və bu da dil baryerini minimuma endirir. Tələbələr tədris prosesində iştirak etməklə yanaşı, müxtəlif elmi konfranslarda çıxış edə, beynəlxalq layihələrdə və mübadilə proqramlarında iştirak edə bilirlər.
Bolqarıstanda Doktorantura Təhsili
Bolqarıstanda doktorantura təhsili Bolqarıstan universitetləri və elmi tədqiqat institutlarında həyata keçirilir. Təhsil əsasən bolqar və ya ingilis dillərində aparılır. Universitetlər müxtəlif ixtisaslar üzrə doktorantura proqramları təklif edir, məsələn:
- İqtisadiyyat
- Hüquq
- Pedaqogika
- Biotexnologiya
- Tibb
- Mühəndislik
- Sosial elmlər və s.
Təhsil müddəti adətən 3-4 il təşkil edir və bu dövrdə tələbə həm tədqiqat işi aparır, həm də bəzi hallarda dərslərdə iştirak edir.
Təhsil Haqqı: Ümumi Baxış
Bolqarıstanda doktorantura təhsilinin illik haqqı seçdiyiniz universitetə, proqramın dilinə və vətəndaşlıq statusunuza (AB və ya AB-yə üzv olmayan ölkə vətəndaşı) görə dəyişir.
Bolqarıstan vətəndaşları və AB ölkələrinin vətəndaşları üçün:
- Adətən illik təhsil haqqı 800-2000 avro civarındadır.
AB-yə üzv olmayan ölkələrin vətəndaşları üçün (o cümlədən Azərbaycan):
- İllik təhsil haqqı 2500-4000 avro arası dəyişir.
Bəzi nümunə universitetlərin qiymətləri:
- Sofiya Universiteti (Sofia University “St. Kliment Ohridski”) – İllik təhsil haqqı: 3000-4000 avro (ingilis dili proqramlarında)
- Plovdiv Universiteti – 2500-3500 avro
- Varna Texniki Universiteti – 2800-3500 avro
Təhsil haqları proqramdan və seçilən ixtisasdan asılı olaraq fərqli ola bilər.
Təqaüd və Endirim İmkanları
Bolqarıstanda bəzi universitetlər xarici tələbələr üçün təqaüd proqramları və müəyyən endirimlər də təklif edə bilər. Bəzi hallarda, doktorantura tələbələri universitetlərdə dərs dedikləri və ya tədqiqatlarda iştirak etdikləri üçün əlavə maaş və ya təqaüd ala bilirlər.
- Hökumət və ya beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən verilən təqaüdlər: Erasmus+, Tempus və digər Avropa təqaüd proqramları.
- Universitet daxili təqaüdlər: Bəzi universitetlərdə xüsusi elmi nailiyyətlərə və ya akademik göstəricilərə görə təqaüdlər verilir.

Müraciət Qaydaları və Sənədlər
Bolqarıstanda doktorantura təhsilinə qəbul üçün adətən aşağıdakı sənədlər tələb olunur:
- Magistr diplomu və qiymət cədvəli (apostil və ya notarius təsdiqli)
- Motivasiya məktubu
- Tövsiyə məktubları (ən azı 2 ədəd)
- Elmi iş planı və ya tədqiqat təklifi (Research Proposal)
- CV (tərcümeyi-hal)
- Dil biliyini təsdiq edən sertifikat (TOEFL, IELTS və ya bolqar dili üzrə sertifikat)
- Pasportun surəti
Bir çox universitetlər online müraciət sistemindən istifadə edir.
Yaşayış və Digər Xərclər
Təhsil haqqına əlavə olaraq Bolqarıstanda yaşamaq üçün tələbənin aylıq xərcləri də münasibdir:
- Aylıq yaşayış xərcləri: 400-600 avro (yataqxana, yemək, nəqliyyat və s.)
- Yataqxana qiymətləri: Adətən 50-120 avro/ay arası (universitet yataqxanalarında)
- Şəxsi mənzil kirayəsi: 200-400 avro/ay (şəhərdən asılı olaraq)
Üstünlüklər
Bolqarıstanda doktorantura təhsilinin əsas üstünlükləri:
- Avropa diplomu əldə etmək imkanı
- Nisbətən aşağı təhsil haqları və yaşayış xərcləri
- Müasir laboratoriyalar və elmi baza
- Avropa Birliyi ölkələrinə vizasız səyahət imkanı (təhsil müddətində)
- Təcrübəli müəllim heyəti və elmi rəhbərlər
Bolqarıstanda doktorantura təhsili almaq həm elmi inkişaf, həm də beynəlxalq təcrübə qazanmaq üçün çox yaxşı imkandır. Bu ölkənin universitetləri Avropa təhsil standartlarına uyğun proqramlar təklif edir, həmçinin tələbələr müasir laboratoriyalarda və elmi-tədqiqat mərkəzlərində işləmək imkanına malik olurlar. Doktorantura müddətində tələbələr öz sahələrində dərin elmi araşdırmalar aparır, beynəlxalq konfranslarda iştirak edə, elmi məqalələr dərc etdirə bilərlər. Bütün bunlar gələcək karyera və akademik inkişaf üçün böyük üstünlükdür. Təhsil haqları digər Avropa ölkələri ilə müqayisədə Bolqarıstanda daha münasibdir. Bu isə maddi baxımdan tələbələr üçün əlavə rahatlıq yaradır. Tələbələr, həmçinin müxtəlif təqaüd proqramlarına müraciət edərək, əlavə maliyyə dəstəyi əldə edə bilərlər. Bu təqaüdlər həm universitetlər, həm də Avropa Birliyi və beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən təqdim olunur.
Ən Çox Verilən Suallar
Doktorantura təhsili adətən 3-4 il davam edir. Bu müddət ərzində tələbə həm tədqiqat işi aparır, həm də bəzi hallarda dərslərdə iştirak edir.
Təhsil haqqı universitetdən və proqramın dilindən asılı olaraq dəyişir. Adətən illik təhsil haqqı AB-yə üzv olmayan ölkələrdən olan tələbələr üçün 2500-4000 avro aralığındadır.
Təhsil haqqı birbaşa universitetin hesabına ödənilir. Vasitəçi şirkətlər və ya agentliklər yalnız sənəd hazırlığı və məsləhət üçün xidmət haqqı ala bilərlər.
Bəli, bəzi universitetlər və beynəlxalq proqramlar (Erasmus+, Tempus və s.) xarici tələbələr üçün təqaüd imkanı təqdim edir. Bəzi hallarda tələbələr universitet daxilində də təqaüd ala bilirlər.
Adətən aşağıdakı sənədlər tələb olunur: Magistr diplomu və əlavəsi, motivasiya məktubu, tövsiyə məktubları, elmi iş planı (research proposal), CV, dil biliyini təsdiq edən sertifikat, pasportun surəti.
Bəli, Bolqarıstanda bir çox universitetdə bəzi doktorantura proqramları ingilis dilində tədris olunur. Proqramdan asılı olaraq bolqar dilində də oxumaq olar.
Orta hesabla aylıq yaşayış xərcləri 400-600 avro arasında dəyişir. Yataqxanada qalmaq daha ucuzdur (50-120 avro/ay), şəxsi mənzil kirayəsi isə 200-400 avro/ay ola bilər.
Əgər qəbul sənədləri tam və düzgün hazırlanıbsa, viza almaq prosesi çətin deyil. Universitetdən qəbul məktubu olduqda viza üçün müraciət edilə bilər.
Bəli, Bolqarıstanda təhsil alan xarici tələbələr rəsmi olaraq müəyyən saatlarla işləyə bilərlər. Xüsusilə universitet daxilində elmi və ya tədris işlərində iştirak edə bilərlər.
Bəli, Bolqarıstan Avropa Birliyinin üzvü olduğu üçün burada əldə olunan diplom Avropanın bir çox ölkəsində tanınır. Doktoranturanı bitirdikdən sonra orada işləmək və qalmaq üçün əlavə imkanlar mövcuddur.