Rumıniyada Təhsil Haqqı : Təqaüd , Güzəştlər

Rumıniya son illər ərzində Avropada ali təhsil almaq üçün ən çox seçilən ölkələrdən birinə çevrilib. Bunun əsas səbəblərindən biri isə burada təhsil haqlarının digər Avropa ölkələri ilə müqayisədə daha münasib olmasıdır. Həm bakalavr, həm də magistratura və doktorantura səviyyəsində geniş proqram seçimi, yüksək keyfiyyətli tədris və beynəlxalq səviyyədə tanınan diplomlar Rumıniyada təhsili cəlbedici edir. Azərbaycanlı abituriyent və tələbələr arasında da Rumıniya universitetlərinə maraq ildən-ilə artır və bu ölkədə təhsil almağın maliyyə baxımından əlçatan olması ən əsas üstünlüklərdən hesab olunur.

Rumıniyada təhsil haqqı universitetdən-universitetə, ixtisasdan-ixtisasa, həmçinin tələbənin vətəndaşlıq statusuna görə fərqlənir. Dövlət və özəl universitetlərdə tətbiq edilən ödəniş qaydaları, illik xərclər, təqaüd imkanları və tələbə üçün əlavə xərclər haqqında ətraflı məlumat toplamaq gələcək planlamanı daha dəqiq qurmağa imkan verir.

Rumıniyada Təhsil Sistemi və Universitetlərin Növləri

Rumıniyada ali təhsil sistemi Avropa təhsil məkanının ümumi standartlarına tam inteqrasiya olunmuşdur. Bologna prosesinin üzvü kimi, ölkədə təhsil pillələri üç əsas mərhələdə aparılır: bakalavr, magistratura və doktorantura. Universitetlər dövlət və özəl olmaqla iki kateqoriyaya bölünür. Dövlət universitetləri ölkədə təhsil alanların böyük hissəsini qəbul edir və burada təhsil haqları adətən özəl universitetlərə nisbətən aşağıdır. Özəl universitetlər isə daha çox biznes, hüquq, iqtisadiyyat, menecment və marketinq kimi sahələr üzrə ixtisaslaşır.

Rumıniyada ən məşhur ali təhsil müəssisələri arasında Buxarest Universiteti, Babes-Bolyai Universiteti, Yassy Universiteti, Buxarest Politexnik Universiteti və Kluj-Napoka Texniki Universiteti qeyd oluna bilər. Bu universitetlər təkcə Rumıniyada deyil, bütövlükdə Avropada da nüfuz qazanıb. Onlarda həm rumın, həm də ingilis və fransız dillərində tədris proqramları mövcuddur. Bu isə xarici tələbələrin seçim imkanlarını artırır və təhsil bazarının beynəlxalq rəqabət qabiliyyətini yüksəldir.

Təhsil Haqqının Formalaşmasına Təsir Edən Amillər

Rumıniyada təhsil haqqının məbləği bir neçə əsas faktordan asılı olaraq dəyişir. Birinci amil, universitetin dövlət və ya özəl olmasıdır. Dövlət universitetlərində illik təhsil haqqı adətən 350-3500 avro arasında dəyişir. Özəl universitetlərdə isə bu rəqəm 2000 avrodan başlayaraq 7000-8000 avroyadək yüksələ bilər. İkinci amil seçilən ixtisas və fakültədir. Tibb, stomatologiya, əczaçılıq, aviasiya, informasiya texnologiyaları və mühəndislik kimi sahələrdə təhsil haqqı humanitar və sosial sahələrdən daha yüksəkdir.

Əcnəbi tələbələrin təhsil haqqı, rumın vətəndaşları ilə müqayisədə bəzi ixtisaslarda bir qədər fərqli olur. Rumıniya hökumətinin imzaladığı ikitərəfli müqavilələrə əsasən müəyyən ölkələrin vətəndaşları üçün xüsusi güzəştlər və ya təqaüd imkanları da mövcuddur. Bundan əlavə, tədris dili də ödənişə təsir edən amillərdəndir. İngilis və ya fransız dilində tədris olunan proqramlar adətən rumınca proqramlardan daha baha başa gəlir.

Fakültə və İxtisaslar üzrə Təhsil Haqqı Rəqəmləri

Rumıniya universitetlərində ixtisaslar və fakültələr üzrə təhsil haqqı müxtəlifdir. Məsələn, tibb sahəsində təhsil haqqı ən yüksək olan istiqamətlərdən biridir. Tibb universitetlərində, xüsusilə də Buxarest və Kluj-Napoka şəhərlərində, illik təhsil haqqı 5000-7500 avro arasında dəyişir. Stomatologiya və əczaçılıq ixtisasları üzrə bu rəqəmlər bir qədər fərqlənir, lakin ümumi tendensiya olaraq tibb sahəsi digərlərindən daha yüksək ödəniş tələb edir.

İqtisadiyyat, menecment, hüquq, jurnalistika, beynəlxalq münasibətlər və filologiya ixtisaslarında təhsil haqqı nisbətən aşağı olur və dövlət universitetlərində 350-1500 avro, özəl universitetlərdə isə 2000-3500 avro aralığında dəyişir. Mühəndislik, informasiya texnologiyaları, memarlıq və kompüter elmləri kimi texniki ixtisaslarda isə təhsil haqqı adətən 1000-4000 avro arasında dəyişir. Aşağıdakı cədvəldə Rumıniyanın ən populyar ixtisasları və təxmini illik təhsil haqqı göstərilmişdir:

Əcnəbi və Rumıniya Vətəndaşları üçün Təhsil Haqqı Fərqləri

Rumıniya universitetləri xarici vətəndaşlara və Avropa Birliyi vətəndaşlarına fərqli ödəniş siyasəti tətbiq edir. Azərbaycan vətəndaşları üçün ödəniş məbləğləri əksər hallarda AB vətəndaşları ilə eyni olur, amma bəzi universitetlərdə fərq ola bilər. Avropa Birliyi ölkələrinin vətəndaşları, Rumıniya vətəndaşları ilə eyni hüquqlara və təhsil haqqına sahibdirlər. Üçüncü ölkə vətəndaşları isə (məsələn, Azərbaycan) üçün təhsil haqları bir qədər yüksək təyin oluna bilər.

Bundan əlavə, müəyyən proqramlarda əcnəbi tələbələr üçün ödənişli hazırlıq ili tələb olunur ki, bu da təhsilə başlamadan əvvəl rumınca dil hazırlığı və akademik biliklərin artırılması məqsədilə təşkil edilir. Hazırlıq ili üçün ödənişlər adətən 2000-3000 avro arasında dəyişir. Bununla yanaşı, bir çox universitetlər əcnəbi tələbələrə müəyyən güzəştlər və təqaüdlər təklif edir.

Təhsil Haqqı və Yaşayış Xərcləri

Rumıniyada təhsil alan tələbələrin ən böyük xərcləri arasında təhsil haqqı ilə yanaşı, gündəlik yaşayış xərcləri də xüsusi rol oynayır. Bura yataqxana, ev kirayəsi, yemək, nəqliyyat, tibbi sığorta, dərslik və digər gündəlik tələbatlar daxildir. Orta hesabla bir tələbənin aylıq yaşayış xərcləri 350-600 avro arasında dəyişir. Bu rəqəmlər seçilən şəhərdən, yaşayış yerindən və şəxsi ehtiyaclardan asılı olaraq dəyişə bilər.

Buxarest, Kluj-Napoka, Yassy kimi böyük şəhərlərdə ev kirayəsi və yataqxana yerlərinin qiymətləri daha yüksəkdir. Bəzi universitetlər tələbələrə yataqxana təmin edir və bu, aylıq 60-120 avro aralığında dəyişir. Özəl yataqxanalar və ya mənzillərdə isə aylıq ödənişlər 150-350 avrodan başlayır. Nəqliyyat, ərzaq, mobil rabitə və digər əlavə xərcləri də nəzərə alaraq, bir tələbənin ildə orta hesabla 4000-7000 avro arasında əlavə xərcləri olur.

Təqaüd və Güzəştlər

Rumıniyada həm dövlət, həm də özəl universitetlər müxtəlif təqaüd proqramları təklif edir. Dövlət xətti ilə göndərilən tələbələr, adətən, Rumıniya hökumətinin və ya Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin xətti ilə təqaüd ala bilərlər. Həmçinin, universitetlərin özlərinin daxili təqaüd proqramları var ki, bu təqaüdlər akademik nəticələrə, sosial vəziyyətə və ya xüsusi nailiyyətlərə əsasən verilir.

Avropa Birliyi proqramları, Erasmus+ və digər beynəlxalq proqramlar vasitəsilə tələbələr əlavə maliyyə dəstəyi ala bilirlər. Bir sıra ixtisaslar üzrə isə ən yüksək balla qəbul olan tələbələrə ödənişsiz və ya qismən ödənişli təhsil imkanı yaradılır. Eyni zamanda, Rumıniya universitetlərində təhsil alan tələbələrin bəzi sosial və ictimai xidmətlərdən endirimlə və ya pulsuz istifadə etmək hüququ var.

Sənəd Qəbulu və Ödəniş Qaydaları

Rumıniyada ali təhsil almaq üçün sənəd qəbulu prosesi bir neçə mərhələdən ibarətdir. Tələbə sənədlərini universitetə təqdim edərkən müəyyən qeydiyyat rüsumu və ilkin ödəniş tələb olunur. Bu rüsum adətən 50-150 avro aralığında olur və universitetdən-universitetə dəyişir. Qəbul olunduqdan sonra isə ilk təhsil ili üçün ödəniş bir neçə tranşla və ya birdəfəlik ödənilə bilər. Bir çox universitetlər illik ödənişi 2-4 hissəyə bölməyə icazə verir.

Bəzi universitetlərdə təhsil haqqı ödənişi yalnız bank köçürməsi vasitəsilə həyata keçirilir, digərlərində isə kredit kartı və ya nağd ödəniş də mümkündür. Qəbul prosesi zamanı tələbə ödənişin vaxtında və düzgün formada həyata keçirilməsinə diqqət etməlidir. Təhsil haqqı ödənilmədikdə, tələbə qeydiyyatdan silinə və ya akademik fəaliyyətini davam etdirə bilməz.

Rumıniyada Təhsil Haqqı və Azərbaycanlı Tələbələr üçün Xüsusi İmkanlar

Azərbaycanlı tələbələr üçün Rumıniyada təhsil almaq həm prestijli, həm də iqtisadi cəhətdən sərfəli hesab olunur. Azərbaycan və Rumıniya arasında təhsil sahəsində əməkdaşlıq müqavilələri əsasında bəzi ixtisaslar üzrə güzəştlər və kontingent yerlər ayrılır. Eyni zamanda, yüksək göstəriciləri olan tələbələr üçün xüsusi təqaüd proqramları, fərdi mentorluq və karyera dəstəyi mövcuddur. Azərbaycanda fəaliyyət göstərən bir sıra Rumıniya universitetlərinin nümayəndəlikləri və təhsil agentlikləri vasitəsilə sənəd qəbulu, məsləhət xidməti və təqaüd imkanlarından faydalanmaq mümkündür.

Azərbaycanlı tələbələr üçün ən böyük üstünlük, Rumıniyanın digər Avropa ölkələrinə nisbətən daha münasib təhsil və yaşayış xərcləri təklif etməsidir. Eyni zamanda, Rumıniyada təhsil alan tələbələr Avropa diplomu əldə edir və bu diplomlar bir sıra ölkələrdə tanınır. Dil baryeri isə çox vaxt dil hazırlıq ili və ya beynəlxalq proqramlar vasitəsilə aradan qaldırılır.

Rumıniyada Təhsil Haqqı ilə bağlı Real Təcrübələr və Məsləhətlər

Rumıniyada təhsil almış və ya hazırda orada təhsilini davam etdirən azərbaycanlı tələbələr, burada təhsil haqqının ümumi xərclər daxilində ən böyük payı tutduğunu, lakin təqaüd və əlavə gəlir imkanlarının da geniş olduğunu vurğulayırlar. Bir çox tələbə yay tətili müddətində işləyərək yaşayış və təhsil xərclərinin bir hissəsini qarşılaya bilir.

Bundan başqa, universitetlərin yerli və beynəlxalq tələbələr üçün təşkil etdiyi əlavə dərslər, təlimlər, iş yarmarkaları və təcrübə proqramları tələbələr üçün əlavə gəlir və karyera imkanları yaradır. Geniş tələbə şəhərlərində isə ictimai nəqliyyatdan endirimlə istifadə etmək, müxtəlif tədbirlərdə və klublarda iştirak etmək mümkündür. Tələbələrə əsas tövsiyə, seçilən universitet və ixtisas barədə ətraflı araşdırma aparmaq, ödəniş qaydalarını və güzəşt imkanlarını diqqətlə öyrənməkdir.

Rumıniyada təhsil haqqı digər Avropa ölkələri ilə müqayisədə əksər ailələr üçün əlçatan və münasibdir. Dövlət universitetlərində və bir sıra özəl ali təhsil müəssisələrində müxtəlif ixtisas və proqramlar üzrə fərqli ödəniş qaydaları mövcuddur. Təhsil haqqı məbləği seçilən ixtisas, tədris dili, universitetin statusu, vətəndaşlıq və digər faktorlarla müəyyənləşir. Əcnəbi tələbələr üçün əlavə imkanlar və güzəştlər, təqaüd proqramları, yaşayış və sosial dəstək mexanizmləri də mövcuddur.