Avstriya, Avropanın təhsil sistemində yüksək keyfiyyəti, müasir yanaşmaları və elmi-tədqiqat yönümlü universitetləri ilə seçilən ölkələrdən biridir. Son illərdə isə bu ölkə, distant (uzaqdan) və qiyabi təhsil sahəsində də əhəmiyyətli addımlar ataraq həm yerli, həm də beynəlxalq tələbələr üçün yeni imkanlar yaratmışdır. Xüsusilə iş-güc sahibi olanlar, ailəli şəxslər, Avstriyada yaşamayan əcnəbilər və zaman baxımından çevik təhsil modelinə üstünlük verənlər üçün distant və qiyabi təhsil modelləri çox əlverişli hesab olunur. Bu təhsil formaları tələbəyə klassik əyani dərslərə qatılmadan ali təhsil alma imkanı yaradır və rəqəmsal platformaların inkişafı ilə daha da əlçatan olmuşdur.
Distant və Qiyabi Təhsil Arasındakı Fərq
Distant və qiyabi təhsil, bəzən bir-birinə qarışdırılsa da, mahiyyətcə fərqli modellərdir. Avstriyada bu fərq hüquqi və təşkilati baxımdan da müəyyənləşdirilmişdir. Distant təhsil əsasən onlayn platformalar üzərindən aparılır, tələbə mühazirələri izləyir, testlər verir, layihələr təqdim edir və müəllimlərlə rəqəmsal şəkildə əlaqə saxlayır. Bu modeldə tamamilə internet vasitəsilə təhsil almaq mümkündür və dünyanın istənilən yerindən qoşulmaq olur.
Qiyabi təhsil isə əsasən müəyyən aralıqlarla universitetə gedib imtahanlarda və seminar məşğələlərində iştirak etməyi nəzərdə tutur. Beləliklə, tələbə əsas tədris prosesindən kənarda qalsa da, ildə bir neçə dəfə universitetdə fiziki olaraq mövcud olmalıdır. Qiyabi təhsil zamanı tələbə dərs materiallarını əvvəlcədən alır və öz axarı ilə öyrənir, lakin nəzərdə tutulan sessiyalarda universitetə gedərək qiymətləndirmə mərhələlərindən keçir.
Avstriyada Distant Təhsil İmkanları
Avstriyada bir neçə nüfuzlu universitet və ali təhsil institutu distant təhsil proqramları təklif edir. Bu proqramlar əsasən magistratura və əlavə ixtisasartırma (weiterbildung) istiqamətlərində aktiv şəkildə həyata keçirilir. Distant təhsilin tətbiq olunduğu bəzi məşhur sahələr bunlardır:
- Biznesin idarə olunması (MBA)
- İT və proqramlaşdırma
- Pedaqogika və təhsil menecmenti
- Səhiyyə menecmenti
- Avropa hüququ və beynəlxalq münasibətlər
Distant təhsildə istifadə olunan platformalar yüksək texnoloji səviyyədə qurulmuşdur: Moodle, Zoom, Microsoft Teams, WebEx kimi vasitələrlə interaktiv dərslər keçirilir. Eyni zamanda tələbəyə multimedia dərs vəsaitləri, video mühazirələr, elmi bazalar və onlayn imtahan modulları təqdim olunur. Bu format pandemiya dövründə daha da aktuallaşaraq çoxsaylı universitetlərdə rəsmi təhsil modeli statusu almışdır.
Avstriyada Qiyabi Təhsil Proqramları
Qiyabi təhsil əsasən tətbiqi yönümlü universitetlərdə (Fachhochschule) və bəzi klassik universitetlərdə tətbiq olunur. Bu format daha çox ali təhsili təcrübə ilə birləşdirmək istəyənlər üçün əlverişlidir. Məsələn, işləyən şəxslər üçün “berufsbegleitend” adlandırılan işlə paralel təhsil modelləri olduqca yayğındır. Bu proqramlar aşağıdakı sahələr üzrə geniş yayılmışdır:
- Mühəndislik və texnologiya
- Sosial iş və psixologiya
- Marketinq və kommunikasiya
- Maliyyə və audit
- Enerji və ekologiya menecmenti
Bu proqramlarda dərslər əsasən həftə sonları, axşam saatlarında və ya yaz/yay sessiyalarında keçirilir. Tələbələr il ərzində bir neçə dəfə universitetə gedərək mühazirələrdə iştirak edir, layihələr təqdim edir və imtahan verir. Bu isə onların həm işləməsinə, həm də oxumasına imkan yaradır.
Qəbul Şərtləri və Sənədləşmə Prosesi
Avstriyada distant və qiyabi təhsilə qəbul olunmaq üçün müəyyən şərtlər mövcuddur. Bakalavr səviyyəsində təhsil almaq üçün abituriyentin orta məktəb attestatı (və ya ekvivalent sənəd), dil biliklərini təsdiqləyən sertifikat (əsasən B2 səviyyəsində alman və ya bəzən ingilis dili), motivasiya məktubu və CV tələb olunur.
Magistratura və ixtisasartırma proqramları üçün isə əlavə olaraq bakalavr diplomu, akademik transkript, iş təcrübəsini təsdiq edən sənədlər (əgər varsa) və bəzi hallarda tövsiyə məktubu təqdim olunmalıdır. Onlayn müraciət portallarında qeydiyyat, sənədlərin PDF formatında yüklənməsi və bəzən müsahibə mərhələsi də mövcuddur.
Təhsil Haqqı və Əlavə Xərclər
Avstriyada əcnəbi tələbələr üçün distant və qiyabi təhsilin qiyməti universitetin statusundan, proqramın səviyyəsindən və tədris dilindən asılı olaraq dəyişir. Dövlət universitetlərində qiymətlər daha münasibdir, xüsusən də Avropa Birliyi (AB) ölkələri üçün. Azərbaycan vətəndaşları AB ölkəsi statusunda olmadığından adətən daha yüksək təhsil haqqı tətbiq olunur.
Aşağıdakı cədvəldə ortalama təhsil haqları təqdim olunur:
| Təhsil Növü | Orta illik təhsil haqqı (EUR) |
|---|---|
| Distant bakalavr | 1.000 – 3.000 |
| Distant magistr | 2.000 – 5.000 |
| Qiyabi təhsil | 1.500 – 4.500 |
| MBA və ixtisas artırma | 4.000 – 12.000 |
Əlavə olaraq qeydiyyat rüsumu (təxminən 20-30 EUR), tələbə kartı, texniki dəstək, dərs vəsaitləri və bəzi hallarda seminar xərcləri də nəzərə alınmalıdır.
Dil Tələbləri və Dərs Dilləri
Avstriyada distant və qiyabi proqramların əksəriyyəti alman dilində tədris olunur. Buna görə də tələbədən B2 və ya C1 səviyyəsində alman dili sertifikatı tələb oluna bilər (TestDaF, Goethe, ÖSD və s.). Bəzi beynəlxalq proqramlarda isə tədris dili ingilis dili olur və bu halda IELTS (6.0–7.0) və ya TOEFL sertifikatı təqdim edilməlidir. Tədris dili proqramın elanında aydın şəkildə qeyd olunur və uyğun dil hazırlığı olmayanlar üçün bəzən əvvəlcədən dil kursları da təşkil olunur.
Distant/Qiyabi Təhsilin Üstünlükləri və Çətinlikləri
Üstünlüklər:
- İş və təhsili paralel aparmaq imkanı
- Yaşayış ölkəsini tərk etmədən ali təhsil almaq
- Maddi baxımdan daha sərfəli model
- Avstriya diplomu ilə karyera imkanlarının genişlənməsi
Çətinliklər:
- Özünütəhsil bacarığı tələb edir
- Motivasiya və intizam səviyyəsi yüksək olmalıdır
- Əyani dərslərin olmaması praktiki biliklərə təsir edə bilər
- Universitetlə birbaşa əlaqə və tədris mühiti məhduddur
Diplomun Tanınması və Akkreditasiyası
Avstriyada distant və qiyabi təhsil proqramları, əgər akkreditə olunmuş universitetlər tərəfindən təqdim edilirsə, tam hüquqlu diplom verir. Bu diplomlar Azərbaycan da daxil olmaqla bir çox ölkədə tanınır. Bunun üçün Təhsildə Keyfiyyət Təminatı Agentliyi (TKTA) və ya Nostrifikasiya prosesi vasitəsilə diplom təsdiqlənə bilər.
Ən Yaxşı Universitetlər və Tədris Mərkəzləri
- FernUniversität in Hagen (Avstriyada filialları olan Alman distant universiteti)
- Universität Wien – bəzi magistr proqramları qiyabi formatda
- FH Burgenland – ixtisasartırma və distant MBA proqramları
- Donau-Universität Krems – peşəkarlar üçün distant təhsil proqramları
- Campus02 Graz – texniki və biznes ixtisasları üzrə qiyabi təhsil
Avstriyada distant və qiyabi təhsil almaq istəyən tələbələr üçün bu sistem həm rahatlıq, həm də çeviklik baxımından geniş imkanlar təqdim edir. Xüsusilə karyerasını davam etdirərkən təhsil almaq istəyənlər və başqa ölkələrdən Avstriya diplomu əldə etməyi hədəfləyənlər üçün bu model mükəmməl alternativ hesab olunur. Əgər siz də beynəlxalq səviyyədə tanınan diplom əldə etmək, həmçinin şəxsi vaxtınızı idarə etmə azadlığı ilə təhsil almaq istəyirsinizsə, Avstriyada distant və qiyabi təhsil imkanlarını ciddi şəkildə dəyərləndirə bilərsiniz.
Ən çox verilən suallar
1. Avstriyada distant təhsilə necə qəbul ola bilərəm?
Tələbələr universitetlərin rəsmi saytları vasitəsilə onlayn müraciət edərək, sənədlərini təqdim etməklə distant təhsilə qəbul ola bilərlər.
2. Qiyabi təhsilin müddəti nə qədərdir?
Adətən qiyabi bakalavr proqramları 3-4 il, magistr proqramları isə 2-3 il davam edir.
3. Distant təhsil zamanı Avstriyaya getmək lazımdır?
Xeyr, distant təhsildə bütün proseslər onlayn şəkildə aparılır. Amma bəzi proqramlar yekun imtahan üçün iştirak tələb edə bilər.
4. Təhsil haqqını necə ödəmək mümkündür?
Təhsil haqqı bank köçürməsi, kredit kartı və ya universitetin ödəmə sistemləri vasitəsilə ödənilə bilər.
5. Distant və qiyabi diplomlar Azərbaycanda tanınırmı?
Əgər diplom rəsmi akkreditə olunmuş universitetdə verilmişsə, Təhsildə Keyfiyyət Təminatı Agentliyi vasitəsilə tanınması mümkündür.
6. Həm işləyib, həm də oxumaq mümkündürmü?
Bəli, distant və qiyabi təhsil modelləri işlə paralel şəkildə təhsil almağa imkan verir.
7. Hər hansı yaş məhdudiyyəti varmı?
Xeyr, distant və qiyabi təhsildə yaş məhdudiyyəti yoxdur. Yetər ki, qəbul üçün tələb olunan sənədlər təqdim olunsun.
8. Distant təhsildə hansı texniki vasitələrə ehtiyac var?
Tələbə kompüter, internet bağlantısı, kamera və mikrofon kimi əsas vasitələrə malik olmalıdır.
9. Təhsil dili əsasən hansıdır?
Əsasən alman dili olsa da, bəzi proqramlar ingilis dilində də tədris olunur.
10. Hər il neçə dəfə qəbul olur?
Ənənəvi olaraq yaz və payız semestrində – yəni ildə 2 dəfə qəbul elan edilir.
