Azərbaycandan xaricdə təhsil almaq istəyən tələbələr üçün dövlət xətti ilə təqdim olunan imkanlar son illərdə əhəmiyyətli dərəcədə artmışdır. Bu istiqamətdə xüsusilə Macarıstan önəmli yer tutur. Macarıstanla Azərbaycan arasında təhsil sahəsində imzalanmış ikitərəfli razılaşmalar və təqaüd proqramları, gənclərə Avropa standartlarında, beynəlxalq diplomla təhsil alma fürsəti verir. Macarıstan hökumətinin təqdim etdiyi “Stipendium Hungaricum” adlı təqaüd proqramı bu imkanların ən geniş yayılmış formasıdır. Dövlət xətti ilə təqdim edilən bu proqram təkcə təhsil haqqının deyil, eyni zamanda yaşayış və digər sosial təminatların da qarşılanması baxımından son dərəcə cəlbedici hesab olunur.
Dövlət Proqramının Mahiyyəti və Məqsədi
Stipendium Hungaricum təqaüd proqramı Macarıstan hökuməti tərəfindən 2013-cü ildə təsis edilmişdir və hazırda 70-dən artıq ölkənin vətəndaşlarına təqdim olunur. Azərbaycan da bu siyahıya daxil edilən əsas tərəfdaş ölkələrdəndir. Proqramın əsas məqsədi beynəlxalq tələbələr üçün Macarıstan universitetlərində təhsil alma imkanlarını genişləndirmək, həmçinin müxtəlif ölkələr arasında təhsil sahəsində əməkdaşlığı gücləndirməkdir.
Təqaüd proqramı Azərbaycanda Təhsil Nazirliyi ilə əməkdaşlıq çərçivəsində həyata keçirilir və hər il yüzlərlə azərbaycanlı tələbəyə təqdim olunur. Proqram bütün səviyyələri əhatə edir: bakalavriat, magistratura, doktorantura və ixtisasartırma.
Təqaüdün Əhatə Dairəsi və Şərtləri
Stipendium Hungaricum təqaüdü yalnız təhsil haqqını deyil, eyni zamanda aşağıdakı xərcləri də qarşılayır:
- Təhsil haqqının tam ödənməsi;
- Aylıq təqaüd (bakalavriat və magistratura üzrə 140 avro, doktorantura üzrə 200 avro);
- Yataqxana ilə təminat və ya kirayə haqqı üçün maddi yardım;
- İllik tibbi sığorta;
- Vizanın verilməsi üçün hüquqi dəstək və konsulluq prosedurlarında kömək.
Bu imkanlar azərbaycanlı gənclər üçün xaricdə təhsili əlçatan və maddi baxımdan mümkün edir.
Müraciət Qaydaları və Prosedurlar
Proqrama müraciət üçün tələbələr bir neçə mərhələdən ibarət olan sistematik proseduru keçməlidirlər. Ənənəvi olaraq bu proses aşağıdakı mərhələləri əhatə edir:
- Online Qeydiyyat: Təqaüd proqramının rəsmi portalında qeydiyyatdan keçmək və şəxsi kabinet yaratmaq;
- Universitet və Proqram Seçimi: İki universitet və hər biri üzrə iki proqram seçmək imkanı;
- Sənədlərin Toplanması və Yüklənməsi:
- Orta məktəb attestatı və ya universitet diplomu (ingilis və ya macar dilində tərcümə olunmuş);
- Akademik transkript;
- Pasport surəti;
- Motivasiya məktubu;
- Sağlamlıq haqqında arayış;
- İngilis dili sertifikatı (IELTS, TOEFL və ya universitet tərəfindən tələb olunan digər);
- İlkin Qiymətləndirmə: Sənədlər Azərbaycanın aidiyyəti qurumları tərəfindən ilkin yoxlamadan keçirilir;
- Müsahibə və Yekun Qiymətləndirmə: Universitet tərəfindən təyin olunan müsahibə mərhələsi, bəzi hallarda yazılı test;
- Qəbul Məktubu və Viza Prosedurları: Qəbul sənədləri təqdim olunduqdan sonra viza üçün müraciət olunur.
Seçim Kriteriyaları və Qiymətləndirmə
Təqaüd proqramında iştirak etmək üçün tələbələrin yüksək akademik göstəricilərə sahib olması əsas şərtdir. Buraya daxildir:
- Yüksək DIM nəticəsi və ya universitet üzrə GPA;
- Dil biliyi (minimum B2 səviyyəsində);
- Motivasiya məktubunun keyfiyyəti;
- Sosial aktivlik və liderlik qabiliyyətlərini sübut edən təcrübələr;
- Elmi-tədqiqat və innovasiya yönümlü fəaliyyətlər.
Qiymətləndirmə iki mərhələli sistemlə aparılır: ilkin mərhələdə Azərbaycan üzrə aid qurumlar (adətən Təhsil Nazirliyi), ikinci mərhələdə isə Macarıstan universitetləri.
Təhsil Proqramları və İxtisaslar
Macarıstan universitetləri Stipendium Hungaricum proqramı çərçivəsində 600-dən artıq proqram təklif edir. Aşağıda azərbaycanlı tələbələrin ən çox seçdiyi sahələr verilmişdir:
- Tibb və əczaçılıq;
- Beynəlxalq münasibətlər və hüquq;
- Kompüter elmləri və İT mühəndisliyi;
- Biznes və iqtisadiyyat;
- Siyasi elmlər və Avropa tədqiqatları;
- Təbiət elmləri və mühəndislik;
- Arxitektura və dizayn;
- Təhsil və pedaqogika.
Universitetlər tələbələrə həm bakalavriat, həm magistratura, həm də doktorantura səviyyələrində təhsil imkanı verir. Həmçinin bəzi proqramlarda iki diplom sistemi tətbiq olunur (dual-degree programs).
Universitetlər və Onların İmkanları
Macarıstanda dövlət proqramı ilə təhsil ala biləcəyiniz əsas universitetlər bunlardır:
- Semmelweis Universiteti (Budapeşt): Tibb və əczaçılıq üzrə lider;
- Debrecen Universiteti: Mühəndislik, kompüter elmləri və iqtisadiyyat sahəsində ixtisaslaşmış;
- Szeged Universiteti: Fundamental elmlər, hüquq və beynəlxalq münasibətlər;
- Pécs Universiteti: Arxitektura, musiqi və incəsənət;
- Corvinus Universiteti: Menecment və iqtisadiyyat üzrə ən güclü ali məktəblərdən biri.
Bu universitetlərin əksəriyyəti ingilis dilli tədris proqramlarına malikdir və tələbələrə geniş laboratoriya, təcrübə və elmi tədqiqat imkanları təqdim edir.
Təhsil Haqqı və Təqaüdlərin Real Dəyəri
Təhsil haqqı universitetdən və ixtisasdan asılı olaraq dəyişsə də, Stipendium Hungaricum təqaüdü bu haqları tam şəkildə qarşılayır. Aşağıdakı cədvəldə bəzi əsas ixtisaslar üzrə ortalama təhsil haqları göstərilmişdir:
| İxtisas | İllik Təhsil Haqqı (Avro) | Təqaüd tərəfindən qarşılanma |
|---|---|---|
| Tibb | 16,750 € | Tam qarşılanır |
| Kompüter Elmləri | 7,000 € | Tam qarşılanır |
| Beynəlxalq Münasibətlər | 6,500 € | Tam qarşılanır |
| Arxitektura | 8,500 € | Tam qarşılanır |
Bundan əlavə, tələbələrə ayrılan aylıq təqaüd yaşayış xərclərini qismən qarşılamaq üçün nəzərdə tutulub. Hər bir tələbə üçün yataqxana və ya mənzil xərclərinin qarşılanması məqsədilə əlavə yardım da göstərilir.
Təhsildən Sonra Karyera və Qalma İmkanları
Macarıstanda təhsili başa vurduqdan sonra tələbələrə ölkədə qalmaq və iş tapmaq üçün 9 aylıq “job-seeker” icazəsi təqdim olunur. Bu müddət ərzində tələbə:
- İşə qəbul olmaqla yaşayış icazəsini iş icazəsinə çevirə bilər;
- Yüksək təhsil diplomu olduğu üçün işə qəbul prosesi daha sürətli olur;
- AB ölkələrində təhsil almış şəxs kimi Avropa əmək bazarında daha rəqabətli olur.
Tibb və mühəndislik sahələrində təhsil almış şəxslər üçün Avropa ölkələrində lisenziya imtahanlarını verərək müxtəlif ölkələrdə peşə fəaliyyəti göstərmək imkanı da mövcuddur.
Statistik Məlumatlar və Qəbul Rəqəmləri
Son illər üzrə Azərbaycandan Macarıstana dövlət xətti ilə göndərilən tələbələrin statistikası aşağıdakı kimidir:
| İl | Tələbə sayı | Ən çox seçilən sahə |
|---|---|---|
| 2020 | 410 | Tibb |
| 2021 | 467 | Kompüter Elmləri |
| 2022 | 539 | İqtisadiyyat |
| 2023 | 620 | Beynəlxalq münasibətlər |
Bu rəqəmlər göstərir ki, proqram ilbəil daha çox tələbənin diqqətini cəlb edir və Macarıstan Azərbaycandan xaricdə təhsildə əsas istiqamətlərdən birinə çevrilmişdir.
Azərbaycandan dövlət xətti ilə Macarıstanda təhsil almaq həm akademik, həm maliyyə, həm də karyera baxımından olduqca sərfəli və perspektivlidir. Stipendium Hungaricum proqramı vasitəsilə tələbələr yüksək səviyyəli Avropa təhsilinə çıxış əldə edir, gələcəkdə beynəlxalq əmək bazarında rəqabətə davamlı peşəkar kimi formalaşır. Bu proqram həmçinin iki ölkə arasında elmi, mədəni və iqtisadi əlaqələrin inkişafına da müsbət təsir göstərir. Gələcəyini Avropada görən və keyfiyyətli təhsilə can atan hər bir tələbə üçün Macarıstan çox uyğun və əlverişli seçimdir.
Ən Çox Verilən Suallar
Əgər tələbə DİM balı ilə kifayət qədər yüksək nəticə əldə edibsə, bəzi Macarıstan universitetləri bunu qeyri-rəsmi göstərici kimi nəzərə ala bilər. Lakin əksər hallarda əlavə sənədlər və müsahibə tələb olunur.
Bəli, bir çox Macarıstan universitetləri SAT imtahan nəticələrini qəbul edir, xüsusilə biznes, iqtisadiyyat və mühəndislik proqramlarında.
Əgər universitet buna icazə verirsə, tələbə həm DİM balı, həm də SAT nəticəsi ilə müraciət edə bilər.
Bu universitetdən və ixtisasdan asılı olaraq dəyişir. Adətən 500 və yuxarı ballar rəqabətli hesab olunur.
Əsasən “Math” və “Evidence-Based Reading and Writing” bölmələri qiymətləndirilir. Bəzi universitetlər əlavə Essay bölməsini də nəzərə alır.
Macarıstanda təhsil əsasən ingilis və macar dillərində tədris olunur. İngilis dilli proqramlar beynəlxalq tələbələr üçün nəzərdə tutulur.
Bəli, “Stipendium Hungaricum” kimi dövlət proqramları və universitet daxili təqaüdlər həm DİM, həm də SAT nəticələri əsasında təklif oluna bilər.
Ərizə, sənəd təqdimatı, motivasiya məktubu, müsahibə və qəbul qərarı mərhələlərindən ibarətdir.
Bəli, SAT strukturuna uyğun ciddi hazırlıq tələb olunur. Onlayn və yerli kurslar mövcuddur.
Bəzi hallarda universitetlər əlavə yazılı imtahan və ya video müsahibə tələb edə bilər.
