Avstriyada Təhsil Haqqı: Nə Qədərdir , Müqayisələr

Avstriyada təhsil almaq istəyən gənclər və onların valideynləri üçün ən böyük suallardan biri məhz təhsil haqlarının miqdarı və ümumi təhsil xərcləri ilə bağlıdır. Avropa İttifaqının mərkəzində yerləşən, sabit iqtisadiyyata və yüksək həyat standartlarına malik olan Avstriya, eyni zamanda müasir və klassik təhsil ocaqlarının, nüfuzlu universitetlərin və fərqli sahələr üzrə geniş proqramların məkanıdır. Bura həm dövlət, həm də özəl universitetləri, tətbiqi elmlər ali məktəbləri, incəsənət və musiqi akademiyaları ilə tanınır. Avstriyada təhsil haqqı isə müxtəlif parametrlərdən asılı olaraq fərqlənir.

Avstriya Təhsil Sistemi və Təhsil Haqqının Formalaşması

Avstriyada ali təhsil əsasən iki kateqoriyada – dövlət və özəl ali məktəblərdə həyata keçirilir. Dövlət universitetləri ölkənin elm və təhsil ənənələrinin əsasını təşkil edir. Özəl universitetlər isə daha çox müasir, xüsusi proqramlar və fərqli yanaşma ilə seçilir. Avstriyada təhsil haqqının miqdarı bir sıra faktorlardan asılıdır:

• Universitetin dövlət və ya özəl olması;
• Seçilən proqramın səviyyəsi (bakalavr, magistr, doktorantura);
• Tələbənin vətəndaşlığı (Aİ ölkəsi və ya digər ölkə vətəndaşı);
• İxtisas və proqramın spesifikliyi;
• Əlavə tədris və laboratoriya xərcləri.

Məhz bu səbəbdən Avstriyada təhsil haqqı ilə bağlı birmənalı rəqəm vermək mümkün deyil. Aşağıda ayrı-ayrı nüanslar və real misallar üzərindən bu məsələ daha ətraflı təhlil olunur.

Dövlət Universitetlərində Təhsil Haqqı

Avstriyada dövlət universitetlərində təhsil haqqı xüsusilə Aİ və Avropa İqtisadi Bölgəsi (AİB) ölkələrinin vətəndaşları üçün çox aşağıdır və dövlət tərəfindən ciddi şəkildə tənzimlənir. Belə tələbələr semestrə təxminən 370–400 avro civarında (illik 750–800 avro) təhsil haqqı ödəyirlər. Əsas fərq isə üçüncü ölkələr – yəni, Azərbaycan, Türkiyə, Gürcüstan və s. vətəndaşları üçün tətbiq olunan tariflərdədir.

Azərbaycan və digər qeyri-Aİ ölkələrinin tələbələri üçün dövlət universitetlərində təhsil haqqı semestrə orta hesabla 750–800 avro təşkil edir, illik məbləğ isə 1500–1600 avro aralığında dəyişir. Bəzi universitetlər və bəzi ixtisaslar üzrə bu rəqəm bir qədər yuxarı ola bilər, amma dövlət ali məktəblərində 2000 avrodan artıq ödəniş nadir hallarda tələb olunur.

Tətbiqi Elmlər Ali Məktəblərində və İncəsənət Akademiyalarında Qiymətlər

Avstriyada “Fachhochschule” adlanan tətbiqi elmlər ali məktəblərində təhsil haqları klassik dövlət universitetlərinə yaxın səviyyədədir. Burada da Aİ vətəndaşları üçün semestrlik ödəniş 380–400 avro civarında saxlanılır. Azərbaycan və digər ölkələrdən olan tələbələr üçün isə semestrə 750–900 avro arasında dəyişir. Lakin bu tip universitetlərdə bəzi proqramlar, xüsusilə beynəlxalq ingilisdilli kurslar üçün qiymətlər daha yüksək ola bilər.

İncəsənət və musiqi akademiyalarında təhsil haqqı seçilən istiqamətdən, fərdi dərslər və praktik məşğələlərin sayından asılı olaraq dəyişə bilər. Bəzən əlavə musiqi alətləri, studiya, tədris avadanlıqları üçün xüsusi ödənişlər olur. Amma əsas təhsil haqqı yenə də yuxarıda göstərilən diapazondadır.

Özəl Universitetlərdə və Xüsusi Proqramlarda Təhsil Haqqı

Avstriyanın özəl universitetlərində isə təhsil haqqı tamamilə fərqli məntiqdə formalaşır və dövlət tərəfindən tənzimlənmir. Özəl universitetlər Avstriyada daha çox biznes, beynəlxalq menecment, tibb, hüquq, beynəlxalq münasibətlər, İT, rəqəmsal texnologiyalar kimi müasir və perspektivli ixtisaslar üzrə təhsil verir. Bu universitetlərdə illik təhsil haqqı adətən 5.000 avrodan başlayır və proqramın səviyyəsi, nüfuzu, dil seçimi və digər amillərdən asılı olaraq 10–15 min avroya qədər (bəzən daha artıq) arta bilər.

Misal üçün, bəzi özəl universitetlərin MBA və beynəlxalq biznes proqramlarında illik ödəniş 25.000–30.000 avroya qədərdir. Xüsusi texnologiya və tibb proqramlarında isə qiymət daha da yüksəlir. Əksər özəl universitetlər əlavə güzəştlər və ödənişin mərhələli formalarını da təklif edir.

Proqram Səviyyəsinə və İxtisasa Görə Təhsil Haqqı

Avstriyada təhsil haqqı yalnız universitet növündən deyil, həm də seçilən proqram və ixtisasdan asılıdır. Məsələn, tibb, stomatologiya, əczaçılıq, mühəndislik kimi sahələrdə laboratoriya, praktik məşğələlər və tədris materialları üçün əlavə xərclər tələb oluna bilər. Bu fənlər üzrə illik ödəniş bəzən dövlət universitetlərində də digər proqramlardan yüksək olur və 2000–2500 avroya qədər arta bilər. Humanitar, sosial və iqtisadi ixtisaslar üzrə ödənişlər isə daha münasibdir.

Tətbiqi və incəsənət proqramlarında (musiqi, dizayn, memarlıq və s.) laboratoriya, studiya və fərdi təlim üçün əlavə məbləğlər (adətən 300–600 avro arası) tələb oluna bilər.

Təhsil Haqqına Daxil Olan və Olmayan Xidmətlər

Təhsil haqqı universitetə rəsmi şəkildə ödənən məbləğdir və adətən aşağıdakı xidmətləri əhatə edir:

• Tədris və seminar otaqlarına giriş;
• Universitet laboratoriyaları və avadanlıqlardan istifadə;
• Universitetin rəsmi kitabxana və resurslarından yararlanmaq;
• Rəsmi tələbə statusu;
• Universitetin ictimai tədbirlərinə çıxış imkanı.

Təhsil haqqına aşağıdakılar daxil deyil:

• Yaşayış və kirayə xərcləri;
• Qida və gündəlik xərclər;
• Sığorta və səhiyyə xidmətləri;
• Dərslik və əlavə tədris materialları;
• Şəxsi və fərdi xərclər;
• Nəqliyyat (bəzən universitetlərin tələbə kartı ilə ictimai nəqliyyatda endirim olur).

Tələbə Birliyi və Əlavə Rüsumlar

Hər bir Avstriya universitetində oxuyan tələbə “Österreichische Hochschülerinnen- und Hochschülerschaft” – ÖH adlı tələbə birliyinə məcburi üzvdür. Bu birliyin rüsumu hər semestr üçün təxminən 22–25 avrodur. Bundan başqa, bəzi universitetlərdə xüsusi laboratoriya, praktikum, idman və kitabxana üçün əlavə simvolik ödənişlər ola bilər.

Təqaüd və Güzəştlər

Avstriyada təhsil alan əcnəbi tələbələr üçün geniş təqaüd və maliyyə dəstəyi proqramları mövcuddur. Universitetlər, dövlət və bir sıra beynəlxalq təşkilatlar (məsələn, OeAD, Erasmus+) tələbələrə təhsil haqqının bir qisminin və ya tam ödənilməsinə kömək edə bilər. Təqaüd qazanmaq üçün akademik göstəricilər, sosial aktivlik, yüksək motivasiya məktubu və bəzən müsahibə əsas rol oynayır. Təqaüd imkanları ilə bağlı universitetlərin rəsmi saytlarında ayrıca bölmələr olur.

Təhsil Haqqının Ödənməsi və Qaydaları

Təhsil haqqı, bir qayda olaraq, semestrin əvvəlində universitetin hesabına köçürülür. Bəzi universitetlər ödənişin hissə-hissə aparılmasına da şərait yaradır. Təhsil haqqı vaxtında ödənməzsə, tələbənin qeydiyyatı təsdiqlənmir və ya dərslərə buraxılmır. Ödəniş bank transferi, onlayn kart və ya bəzən universitetdə yerində həyata keçirilə bilər.

Gündəlik Həyat və Təhsil Xərclərinin Ümumi Rəqəmlərlə Təhlili

Təhsil haqqı Avstriyada tələbə xərclərinin yalnız bir hissəsidir. Əlavə olaraq, aşağıdakı gündəlik xərcləri nəzərə almaq vacibdir:

• Kirayə: Ayda 350–600 avro (yataqxana və ya mənzildən asılı olaraq)
• Qida: Ayda 200–350 avro
• Nəqliyyat: Ayda 30–50 avro (tələbə kartı ilə güzəştlər mövcuddur)
• Tibbi sığorta: Ayda 60–70 avro
• Dərslik, material və şəxsi xərclər: Ayda 70–150 avro

Orta hesabla, bir tələbənin aylıq minimum xərcləri 900–1200 avro aralığında dəyişir. Bu, yalnız Avstriyanın böyük şəhərlərində deyil, kiçik şəhər və regionlarda da reallığa yaxındır.

Avstriyada Təhsil Haqqının Artıb-azalması və Gələcək Trend

Avstriya hökuməti və universitetlər hər il təhsil haqları və rüsumlar barədə qərarlar qəbul edirlər. Son illərdə ciddi artım qeydə alınmasa da, inflyasiya və iqtisadi göstəricilər dəyişdikcə bəzi universitetlər ödənişləri yeniləyə bilər. Tələbələrə məsləhət görülür ki, qəbul zamanı ən son rəsmi məbləği universitetin saytından və ya qəbul şöbəsindən yoxlasınlar.

İşləmə İmkanı və Gələcək Perspektivlər

Avstriyada tələbə vizası olan əcnəbi tələbələr həftədə 20 saatadək rəsmi işləyə bilirlər. Bu, həm əlavə gəlir mənbəyi, həm də real iş təcrübəsi qazanmaq baxımından vacibdir. Əksər tələbələr xərclərinin bir qismini özləri ödəyirlər və təhsillə iş arasında balans tapırlar.

Avstriyada təhsil haqqı, xüsusilə dövlət universitetlərində, Avropa ölkələri arasında münasib hesab olunur. Özəl universitetlər və xüsusi proqramlar isə daha yüksək ödəniş tələb edir. Tələbələrə əsas tövsiyə, ixtisas və universitet seçərkən rəsmi məbləğləri diqqətlə araşdırmaq, gündəlik xərcləri planlaşdırmaq və mümkün təqaüdləri dəyərləndirməkdir. Avstriyada təhsil almaq, düzgün yanaşma və planla, həm peşəkar, həm də şəxsi inkişaf üçün çox dəyərli bir seçim ola bilər.

Ən Çox Verilən Suallar